به گزارش قدس آنلاین، سودان از زمان اعلام استقلال در سال ۱۹۵۶ تاکنون، شاهد جنگ‌های متعددی بوده و این کشور غنی از منابع طبیعی طی هفت دهه گذشته، شاهد جنگ‌ها و درگیری‌های داخلی متعددی بوده که به کشته شدن، آوارگی، فقر و گرسنگی میلیون‌ها نفر منجر شده است.

از زمان اعلام استقلال سودان در سال ۱۹۵۶ تاکنون، این کشور عربی و آفریقایی به بهانه‌های مختلف از جمله به حاشیه رانده‌شدن و مبارزه برای کسب قدرت، در آتش جنگ می‌سوزد. مهمترین و ویرانگرترین جنگ‌های صورت گرفته در سودان میان شمال و جنوب این کشور برای جدایی حاصل شده است. 

از ۱۵ آوریل گذشته، جنگ قدرت جدیدی میان نیروهای ارتش سودان تحت فرماندهی «عبدالفتاح البرهان» و نیروهای پشتیبانی سریع تحت فرمان «محمد حمدان دقلو» معروف به حمیدتی آغاز شده و هنوز پایان آن مشخص نیست.

کشور سودان که از سال ۱۹۵۶ استقلال خود را از بریتانیا پس گرفته، به استثنای یک دوره ۱۰ ساله بین سال‌های ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۳ میلادی، همواره دستخوش ناآرامی‌های سیاسی نظامی بوده است. 

وبگاه «عربی ۲۱» به این بهانه، طی گزارشی به بررسی مهمترین جنگ‌ها و درگیری‌های روی داده در سودان از زمان اعلام استقلال در این کشور طی هفت دهه اخیر پرداخت که در ادامه می‌آید.

نخستین جنگ داخلی از ۱۹۵۵ تا ۱۹۷۲

‌این جنگ بین سال‌های ۱۹۵۵ تا ۱۹۷۲ بین دو بخش شمالی و جنوبی سودان با هدف خودمختاری بیشتر منطقه‌ای صورت گرفت و به شورش آنانیا (زهر مار) نیز معروف است.
گفته می‌شود که شمار قربانیان این جنگ در طول ۱۷ سال، به بیش از نیم میلیون نفر می‌رسد. جنگی که در نهایت با امضای یک توافقنامه به پایان رسید اما به طور کامل نتوانست تنش آغاز شده را به پایان برساند و به همین دلیل جنگ داخلی دوم آغاز شد. 

ریشه‌های درگیری

دولت انگلیس تا سال ۱۹۴۶ با همکاری دولت مصر جنوب و شمال سودان را به عنوان مناطقی جدا از یکدیگر اداره می‌کرد. در این زمان این دو منطقه در یک منطقه اداری به عنوان بخشی از راهبرد بریتانیا در خاورمیانه ادغام شدند.
در ژانویه ۱۹۵۶، سودان اعلام استقلال کرد. اما این امر برای جنوبی‌ها که به دنبال خودمختاری بودند، خوشحال‌کننده نبود.

از سال ۱۹۵۵، به تدریج ایجاد یک جنبش جدایی طلب متشکل از شورشیان جنوبی آغاز شد. این گروه‌ها «ارتش آنانیا» را تشکیل دادند و این نیروها، حملات علیه ارتش را کلید زدند. 

فعالیت جنبش آنانیا در دو ایالت اعالی النیل و بحر الغزال در شمال سودان گسترش یافت. با این حال، این جنبش جدایی طلب در داخل به دلیل اختلافات قومی فلج شد هرچند که دولت سودان نیز به دلیل بی ثباتی‌ها و کودتاهای نظامی نتوانست از ضعف‌های این شورشیان استفاده کند.
در ادامه این گزارش آمده است: «در چنین فضایی، سودان جنوبی با حمایت اوگاندا، اسرائیل، و اتیوپی به جنگ خود علیه شمال ادامه داد تا این‌که، شورای جهانی کلیساها و شورای کلیساهای آفریقا مداخله کرد و  مذاکرات آغاز شد و به امضای توافقنامه آدیس آبابا در سال ۱۹۷۲ ختم شد. نیم میلیون نفر در این جنگ کشته شدند و صدها هزار نفر مجبور به ترک خانه های خود شدند.

جنگ داخلی دوم از ۱۹۸۳ تا ۲۰۰۵
‌
جنگ داخلی دوم از سال ۱۹۸۳ آغاز شد و بخش عمده آن در بخش‌های جنوبی جمهوری سودان یا در منطقه‌ای که پس از جدایی، در آن جمهوری سودان جنوبی تشکیل شد، اتفاق افتاد.

بریتانیا متهم شد که این جنگ را پایه‌ریزی کرده است زیرا در دوره‌ای که سودان مستعمره بریتانیا بود، مناطق شمالی و جنوبی به طور جداگانه اداره می‌شد، بنابراین جنوب این کشور بیشتر شبیه سایر مستعمره‌های شرق آفریقا مانند کنیا و اوگاندا بود، در حالی که شمال سودان بیشتر شبیه مصر است. شمالی‌ها از تصدی مواضع قدرت در جنوب منع شدند و مبادلات تجاری بین دو منطقه بسیار ناچیز بود، امری که مقدمه حضور غیر عرب‌ها در جنوب سودان بود. اما در پایان، انگلیسی‌ها پیش از پایان دادن به استعمار، شمالی‌ها را تحت فشار قرار دادند که دو منطقه را در هم ادغام کنند. سپس زبان عربی را زبان حاکم در جنوب  اعلام کرد و شمالی‌ها شروع به تصرف پست‌ها در جنوب کردند. اما نخبگان جنوبی که به انگلیسی‌ پرورش یافته بودند از این تغییر ناراضی بودند و به همین دلیل ناآرامی‌هایی که در نهایت به جدایی سودان جنوبی منجر شد، آغاز شد.

این جنگ یکی از طولانی‌ترین و خشونت‌بارترین جنگهای قرن بود نزدیک به ۱.۹ میلیون غیرنظامی در آن جانشان را از دست دادند و بیش از چهار میلیون نفر از آغاز جنگ آواره شدند. شمار قربانیان غیرنظامی این جنگ از زمان جنگ جهانی دوم به بعد، رکورد زد. 

این درگیری‌های خونین رسما با امضای توافقنامه صلح نایواشا در ژانویه ۲۰۰۵ و تقسیم قدرت و ثروت بین دولت «عمر البشیر»، رئیس جمهور سودان و «جان گارنگ» فرمانده گروه موسوم به «جنبش مردمی آزادیبخش سودان»، پایان یافت.

جنگ دارفور از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰

این جنگ،  یک درگیری مسلحانه در منطقه دارفور سودان بود که در فوریه ۲۰۰۳ زمانی که دو گروه شورشی، موسوم به جنبش آزادی‌بخش سودان و جنبش عدالت و برابری، درگیری با دولت سودان به اتهام آزار و اذیت مردم غیر عرب دارفور را آغاز کردند. دولت سودان نیز به این حملات پاسخ داد کاری که موجب شد تا شورش‌های دولت را به نسل‌کشی ساکنان غیر عرب دارفور متهم کنند. علیه جمعیت غیر عرب دارفور می دانستند.

این درگیری‌ها به کشته شدن صدها هزار غیر نظامی منجر شد و به دلیل آن، عمر البشیر، رئیس‌جمهور سابق سودان از سوی دادگاه کیفری بین‌المللی (لاهه) به نسل‌کشی و جنایت جنگی و ضد بشریت متهم شد. 

این جنگ شاهد ظهور شبه نظامیان موسوم به «جنجوید» بود که  گفته می‌شود «محمد حمدان دقلو» معروف به حمیدتی و خانواده اش بر تشکیل آن نظارت داشتند و بعدها به نیروهای پشتیبانی سریع معروف شد که در حال حاضر در حال مقابله با ارتش سودان تحت فرمان عبدالفتاح البرهان است. 

بنا بر این گزارش، تخمین زده می‌شود که شمار تلفات انسانی این درگیری به چند صد هزار کشته، به دلیل جنگ، گرسنگی و بیماری رسیده باشد و میلیون‌ها نفر آواره شده باشند.

در نهایت دولت سودان و جنبش عدالت و برابری در فوریه ۲۰۱۰ توافق آتش‌بس امضا کردند و به طور موقت برای تلاش در مسیر صلح توافق کردند.
‌
جنبش عدالت و برابری در مذاکرات به میزان زیادی موفق شد مانند جنوب سودان، به خودمختاری برسید. با این حال، مذاکرات به دلیل اتهاماتی با این مضمون که ارتش سودان توافق «تولو» را با حمله علیه یک روستا نقض کرده، متوقف شد.

اعتراضات عزل عمر البشیر در سال ۲۰۱۹

‌شعله اعتراضات سودان در سال ۲۰۱۹ در شهرها عطبرة، بورتسودان، الدمازین، القضارف و سایر شهرها آغاز شد تا این‌که در ۲۵ سپتامبر به خارطوم رسید و انجمن حرفه‌ای سودان (SPA) مسئولیت هدایت این اعتراضات را از نظر سیاسی و میدانی برعهده داشت. تا این‌که  احزاب و تشکل‌های سیاسی دیگر به آن پیوستند و  منشور آزادی و تغییر را امضا کردند و به این ترتیب ائتلافی تشکیل شد که در ادامه به زعم خود «جنبش انقلابی» را با برپایی تظاهرات‌ها و تحصن‌ در اطراف مفر فرماندهی کل ارتش ایجاد کرد. 

اعتراضات برای عزل عمر البشیر از ریاست‌جمهوری در ۱۱ آوریل ۲۰۱۹ به ثمر نشست و پس از کشته شدن ۹۰ نفر در جریان این اعتراضات، مذاکرات بین ارتش و ائتلاف نیروهای آزادی و تغییر برای ایجاد یک حکومت انتقالی برای اداره کشور تا برگزاری انتخابات سراسری آغاز شد.  

اما در نهایت کلیدهای حکومت به شورای نظامی سودان داده شد که تا به امروز ادامه دارد و به دلیل شکست توافق مشارکت حقیقی نیروهای مدنی در اداره کشور، تا به امروز تشکیل یک دولت غیرنظامی در سودان میسر نشده است.

جنگ ۲۰۲۳؛ درگیری میان البرهان و حمیدتی بر سر قدرت

 از ۱۵ آوریل گذشته، سودان شاهد درگیری‌های خونین گسترده میان ارتش  و نیروهای پشتیبانی سریع است که تاکنون صدها کشته و هزاران زخمی برجا گذاشته و اوضاع انسانی را در این کشور بسیار وخیم کرده است.

این درگیری‌ها میان طرفین پس از تشدید تنش‌ها بر سر برنامه پیشنهادی انتقال قدر به یک دولت غیرنظامی آغاز شد. 

‌پایان پیام/.